ਪੜਾਈ ਅਤੇ ਸਬਕ

#ਪੜਾਈ_ਅਤੇ_ਸਬੱਕ

ਅਸੀਂ ਬੱਚਪਨ ਤੌਂ ਹੀ ਜੱਦ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦੇ ਹੂੰਦੇ ਸੀ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਟੀਚਰ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਪਾਠ ਪੜਾਉਣ ਵਾਸਤੇ  ਪਾਠ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਾਰ ਬਾਰ ਰਿਪੀਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਆਦਤ ਪਾਈ ਸੀ ਕਿ ਫਲਾਣਾ ਪਾਠ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਰਹੇ । ਫਿਰ ਬਾਹਦ ਵਿੱਚ ਊਸ ਪਾਠ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸਿਰੇ ਕੁਝ ਸੁਆਲ ਹੂੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਆਪਾਂ ਇਸ ਪਾਠ ਤੌਂ ਕਿ ਸਬੱਕ ਸਿੱਖਿਆ । ਜਿਸਦੇ ਜੁਆਬ ਆਪਾਂ ਊਸੀ ਪਾਠ ਤੌਂ ਢੂੰਡ ਕੇ ਲਿੱਖ ਕੇ ਜਾਂ ਮੂੰਹ ਜੁਬਾਨੀ ਦਿੰਦੇ ਸਾਂ ।
ਇਹ ਤਾਂ ਸੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜਾਈ । ਸਮੇਂ ਰਹਿੰਦੇ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਸਾਡੇ ਮਾਪਿਆਂ ਜਾਂ ਸਾਡੇ ਵੱਡੇ ਬਜੁਰਗਾਂ ਨੇ ਵੀ 'ਨਿਤਨੇਮ' ਯਾਦ ਕਰਣ ਦਾ ਇਹ ਹੀ ਫਾਰਮੂਲਾ ਅਪਣਾਇਆ, ਤੇ ਅਸੀ ਬਾਣੀ ਪੂਰੀ ਨਾ ਸਹੀ, ਕੋਈ ਹੋਰ ਪੜਦਾ ਹੋਏ ਤਾਂ ਘਟੋ ਘੱਟ ਨਾਲ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਜੁਬਾਨੀ ਪੜ ਜਰੂਰ ਲਈ ਦੀ ਹੈ ।
ਪਰ ਜਿੱਥੇ ਤੱਕ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ 20 ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਤਿਕਣ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਡੇਲੀ ਨਿਤਨੇਮ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸਦੇ ਅਰਥਾਂ ਦੀ ਸੂਝ-ਬੂੱਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਈ । ਇਸਦਾ ਕਾਰਣ ਮੈਂ ਦਸਦਾਂ, ਕਿ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਜਾਂ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਬਜੁਰਗਾਂ ਯਾਦ ਕਰਣ ਦੀ ਇਹ ਅੱਛੀ ਆਦਤ ਤੇ ਪਾ ਗਏ, ਪਰ ਊਸ ਸਕੂਲੀ ਫਾਰਮੂਲੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਫੋਲੋ ਨਹੀੰ ਕਰਵਾਇਆ ਕਿ ਹਰੇਕ ਪਾਠ ਦੇ ਨਾਂਲ ਕੁਝ ਸੁਆਲ ਵੀ ਹੂੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੇ ਜੁਆਬ ਵਜੌਂ ਓਸ ਪੜੇ ਪਾਠ ਦਾ ਅਰਥ ਭਾਵ ਹੌਣਾ ਵੀ ਊਤਨਾ ਹੀ ਜਰੂਰੀ ਹੈ, ਜਿਤਨਾਂ ਪਾਠ ਬਾਰ ਬਾਰ ਰਿਪੀਟ ਕਰ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ । ਕਿਉਂਕਿ...ਅਸੀਂ ਦਿਲੋਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ  ਮੂਲ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ ਬੇਸ਼ਕ ਭੂੱਲ ਗਏ ਹੋਵਾਂਗੇ ਪਰ ਊਸਦ ਦੇ ਸਬਕ਼ ਜਿਵੇਂ  ਪਿਆਸਾ ਕਊਆ, ਚਾਲਾਕ ਲੋਮੜੀ, ਦੋ ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਇਭਿਆਦਕ ਕਈਆਦਕਂਲੋਮੜੀ, ਦੋ ਰਵਾਂਗੇ ਪਾਠ ਹਨ ਜਿਸਨੂੰ ਅਸੀਂ ਅਪਣਾਈਏ ਨਾ ਅਪਣਾਈਏ ,ਪਰ ਜਿੰਦਗੀ ਭਰ ਭੂੱਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ| ਇਸੀ ਤਰਾਂ ਸਿਖਾਏ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਪਾਠ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਰੋਜ਼ ਪੜ ਪੜ ਕੇ ਰੱਟ ਤਾਂ ਜਰੂਰ ਲਏ ਹਨ,ਪਰ ਅਰਥ ਭਾਵ ਬਗੈਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਨਾ ਸਕੇ |
ਇੱਕ ਗੱਲ ਹੋਰ, ਚਲੋ! ਮੇਰੀ ਊਮਰ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਥੋੜੀ ਬਹੁਤ ਹਿੰਦੀ ਸਂਸਕਰਿਤ ਪੜ ਲਿੱਖ ਗਏ ਪਰ ਹੂਣ ਸਾਡੇ ਕਲਚਰ ਵਿਚ ਇਂਗਲੀਸ਼ ਇਤਨੀ ਹਾਵੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਸਾਡੇ ਬਚਿਆਂ ਲਈ ਬਗੈਰ ਟਰਾਂਸਲੇਸ਼ਨ ਇਹ ਬਾਣੀ ਪੜਨੀ ਸਮਝਣੀ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਜਾਏਗੀ |
ਮੈਂ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਵਿਰੋਧੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਮੈਂ ਤੇ ਕਹਿੰਦਾਂ ਦੁਨਿਆਂ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨੂੰ ਪਕੜਨ ਵਾਸਤੇ ਸਾਡੇ ਬਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਜਰੂਰਤ ਇਸ ਕਰਕੇ ਵੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਅਨੁਭਵ ਵਿੱਚ ਰੋਜਗਾਰ ਦਾ ਸਕੋਪ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਹੈ |ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਲਈ ਦੁਨਿਆ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੋਨੇ ਪਹੂੰਚ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਆਪ ਸਮਝ ਕੇ ਦੂਸਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਗਿਆਨ ਹੁਂਦਿਆਂ ਦੁਜਿਆਂ ਤੱਕ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਪਹੂੰਚਾ ਸਕਦੇ | ਇਹ ਸਬ ਕੁਝ ਜਰਾ ਗੰਭੀਰ’ਤਾ ਨਾਲ ਸੋਚਿਓ ।
(26 Feb 2013)